Svör fjármálaráðherra

Í pistli fyrir stuttu gerði ég að umtalsefni bið sveitarfélagsins eftir svörum frá fjármálaráðherra varðandi túlkun á samningi eða samkomulagi á milli sveitarfélagsins annars vegar og heilbrgðisráðuneytisins hins vegar. Túlkunin snerist um það hvort fjármálaráðneytið liti svo á að greiða ætti Heilbrigðisstofnun Suðausturlands samkvæmt munnlegu samkomulagi sem við töldum að hefði verið í gildi á gildistíma síðasta þjónustusamnings. Um 30 milljónir er að ræða í greiðslum til stofnunarinnar.

Eftir nokkra yfirferð fjármálaráðherra frá því í nóvember þá hefur ráðherra komist að þeirri niðurstöðu að ekki sé hægt að líta svo á að munnlegt samkomulag hafi verið í gildi. Heldur hafi verið um að ræða hefð sem skapast hefði á undanförnum árum og hlutirnir hafi einfaldlega verið framkvæmdir með þessum hætti. Nú er gott að niðurstaða er komin í þetta tiltekna mál og ekki er ástæða til þess að velta sér meira upp úr því hvernig þessi staða er tilkomin. Svör fjármálaráðherra voru skýr hvað þetta varðaði, ekkert munnlegt samkomulag var fyrir hendi. Ekki er því hægt að byggja lausn vandans fyrir síðasta ár á því - enda giska erfitt að byggja lausn á einhverju sem ekki er til. En það kom líka skýrt fram að þrátt fyrir þessa niðurstöðu ráðherrans þá hefði framkvæmd síðasta samnings verið með þessum hætti og því ekki óeðlilegt að við hefðum væntingar til þess að svo yrði áfram meðan ekki hefði verið skrifað undir nýjan samning.

Á fundinum með ráðherra voru ræddar ýmsar leiðir til þess að vinna sig út úr vandanum og var það ánægjulegt. Ég hef fulla trú á því að okkur takist að ljúka málinu farsællega. Nú er mikilvægt fyrir alla að draga lærdóm af þeim mistökum sem bæði hafa átt sér stað þegar skrifað var undir síðasta þjónustusamning sem og þau mistök sem kunna að hafa orðið í þeim samningaviðræðum sem nú hafa átt sér stað.

En stóri lærdómurinn af þessu öllu saman hlýtur að vera sá að þjónustusamningar eru ekki besti kosturinn í samskiptum ríkis og sveitarfélaga. Best væri ef ríkisstjórnin og sveitarfélögin einhentu sér í þá vinnu að undirbúa flutning þessara verkefna frá ríki til sveitarfélaga sem allra fyrst. Reynslan frá Hornafirði sýnir svo ekki verður um villst að samrekstur heilsugæslunnar og öldrunarþjónustunnar hefur ótvíræða kosti í för með sér.

Að því leyti var síðasti samningur góður, þ.e. að hann gerði mönnum kleift að stuðla samrekstri ýmiss konar velferðarþjónustu. T.a.m. hefur samningurinn sannarlega orðið til þess að heimahjúkrunin og heimilisþjónustan eru rekin undir hatti heilsugæslunnar. Þetta hefur auðvitað orðið til þess að styrkja þessa þjónustu mjög og hefur leitt til þess að tekist hefur að fækka svo um munar einstaklingum í langlegu.

Samningurinn var hins vegar lélegur að því leyti að ekki var skýrt greint frá fjármögnun þessara verkefna. Hann stendur ekki nógu styrkum fótum, sbr. ákvörðun Tryggingastofnunar frá því í sumar að hætta að greiða okkur m.v. fulla nýtingu hjúkrunarrýma. Þess samkomulags eða hefðar var hvergi getið, hvorki í samningnum, viðauka við hann né hafði það varðveist í munnlegri geymd innan stjórnarráðsins. Að þessu leyti var síðasti þjónustusamningur slæmur. Hann stóðst ekki prófið þegar á reyndi.

Ég efast ekki um að aðstæður sveitarstjórnarmanna og embættismanna til samningsgerðar á þeim tíma hafa verið erfiðar líkt og við höfum upplifað í gerð nýs samnings. En það breytir því ekki að þetta er sá raunveruleiki sem við erum að glíma við í dag og ég tel það brýnt að fólk sé upplýst um hann. Harðar umærður hafa skapast um málið og málsmeðferðina í bæjarstjórn og þung orð hafa fallið í umræðunni.

T.a.m. hefur verið gefið í skyn að mennn ætli sér, með einu pennastriki að eyðileggja allt það góða starf sem unnið hefur verið á stofnuninni undanfarin ár. Einnig hefur því verið haldð að fólki að við ætluðum okkar að leggja af fæðingar á Hornafirði og talað hefur verið um misvitra bæjarfulltrúa í þessum efnum á bæjarstjórnarfundum. Í ljósi þessarar miklu og oft á tíðum hörðu umæðum, sem ég kveinka mér ekki undan, taldi ég mikilvægt að allir væru vel upplýstir um öll meginatriði málsins til þess að allrar sanngirni væri gætt.